Tuyuqmitiarit Nunavumi!
Nunavumi — Kanataup aginiqhaq, ajikutaqagituq ukiuqtaqturiyaa, agilrarivlugulu Inuit 4-tausit ukiut avatqumayuni.
Tikiniganit Norse-guyut umiaqtuqtit 1-tausit AD-mi, Kapanit (Hudson Bay Company) amiqnik niuviqpakniginut nuguliqnigani 17-hanani ukiugini, hivuliqmut nakuyumik European-guyut ikaaqniginik Ikirahakyuamik Umiaqtuqviuyumik 1906-mi, Nunavut nuna ihivriugakhaukhaaqtuq taimanit.
Qaitquyafi aulaqvigiyaagani atauhiq aginiqhaq, aqliknaqtuq tikilvihat hilaqyuami ilitaaqni ukiuqtaqtumi umayunik nunaniklu, Inuilu inuujuhiinik. Ilautaruvit uvaptikni, aqliguhukniaqtutit takuuqhautiaqtunik, numiqtuuyaaqtunik Aqhalianik quliqpaami nunami hilaqyuami.
Inuinaqutt, atuqtugut taijuhiqmik “ilitquhiq” tukiqaqtuq, “hulijutauyuq,” ilaqaqtumik tamainik pijutinik ilitquhiptikni inuujuhiptiknilu.
Nunavut agilrariyauyuq amigainikhanit hanauyaqtinit ihumagikpata inugiaqnigit humiliqaa Kanatami. Takujavatin Inuit hanatuuqniginik hanauyaaginit, miqhuqniginit, qungiaqtitijuhiiniklu pulaaqlugit nunami hanauyaqtit iliturilugilu akhurutainik ukuniga. Aulariaq iluingaumalimagituq hilami huligiaqtinatit! Hiniktauhiq maniqami qauyimayulu munaqtikhat aturutauyuq piniqtunik takuyakhanik Nunavumi uniuqtakhaugitut. Qinmiktuqtuqaqtuq hikuilruuplu haniani aularutinik takuyaagani taqyumi umayunik pihukvigilugiluniit kigikniriaaluit Kanatami Minguiqhiqptiptikni humiliqaa ukiuqtaqtumi. Iliturilugit igilraat agunahuaqnigit iqlukhiuqnigilu atuqlugit pigiarutauluaqtut, ilauvigilugit ayugitut aliahukhutik aguniaqtut iqalukhiuqtulu. Nanihiniaqutit nugulaitunik takuyakhanik hulijutikhaniklu Nunavumi.
Inuinaqtut taijuhiq umayunik una “niqyutit,” taijuhiqlu tikmianik una “tingmiaq” – takuniaqutit amigaitunik ukuniga pulaqniriyaqni.
Nunavut atutiarutauyuq ihumagiyauniginik aqliginiginiklu ukiuqtaqtumi umayunik nunami – taqyumiluniit – umavigiyamikni. Atauhiiqlutit, malruiqlutiluniit inujuhiqni takuyaaqni qilalukanik, huugituuyaaqtuniklu tuugaaliknik, nannunik, tuuktunik, umikmaknik, mitiqnik, amigaitqiyaniklu ihivriuqhitilugit nunamik ayugitulu munaqhiyuvut piqatigilugit.
Hitamauyut ilitariyauhimayut uqauhit Nunavumi – Inuktitut, Qavlunaatut, French-titut, Inuinaqtulu, ilagiyaa Inuit uqauhiini atuqtauyuq ualiqhiani nunagiyauyuni ukiuqtaqtumi.
“Atauhiq atuqniqatiaqtut taijuhiq Inuktitut una “ii” (e) – tukiqaqtuq “iya”-mik. Apiriyauguvit ihivriuqhiyumaniruvit ikirahakni qayakut ayugitulu aulaaqtitiyut, kiutiaruut una , ilaa, “iya” (ii)!
Qimagiaqaqtat akhaluutit agilrariyaqni pularumaguvit. Nunavumi tikitauvaktuq hilainakut taqyukuluniit – apqutiqagituq ilaliutigitut umani ukiuqtaqtumi humiliqaa ilaganit Kanatami. Ayuqnainiqhat aulariami avatiknuut nunagiyauyuni tikmiakut, qayakut, sikiituquluniit.
Nahuriyugut ikayuriaptikni upalugaiyaqtilugit atuqtakhaqnik Nunavumi ilaliutipkariaqlugit ayugitunik ilagiyaptiknik. Laisiqaqtut ilagiyavut hamaniitut atuqtitiyaagani aalatqiinik ajikutaqagitunik, aaniqnaitunik, ilauvikhalu atuqtakhatit naniyaulimagitut humiliqaa aulaaqtunit ilitaagani Inuit ilitquhiinik, inuujuhiinik, pitquhiinik, unalu aqliknaqtut inigiyauyuq agilrariyaqut.
“Nunavut tukiqaqtuq “unagiyaqut” Inuinaqtut – uqauhiluagat 70%-guyut amigainigit Nunavumiutani – Tuyuqmitiarit nunagiyaptikni!”
Ukuniga Nunavumi Pulaqtuliqiyinik
Nunavumi Pulaqtuliqiyit manikhaqhiugitut ilauyuqaqtut katimayit akhuuqhaiyunik pulaqtuliqinik pivaliayaagani pipkailutik naunaitiaqhimayunik qauyimayauyunik ayugijutiniklu hitamani pigiaru-tini: niuvaaviuyut, ilituqhautit, tuhaumajutilu, niuvaavik upalugaiqniganik, hiqnaqniqmiklu. Talva-niitpugut ikayuqturiaptikni atuqtitpaaliriaganilu ilagiyapta hanaugait ikayuutailu hilaqyuamut.
Nunavumi Pulaqtuliqiyit qiniqhiayut ikayuqtiriigutinik kavamalu, Inuit Katimayiilu, Nunagiyauyuni-lu, pulaqtuliqiyinilu nanminiqaqtut atuqpaaliriagani pulaqtuliqinikut atuqtakhanik akhuurutauyunik atuqhimaginaqniga manikhaqhiurutit agiklivalianiga, ilitquhiqmik ilipqamaniganik atuqhimaginaq-tuukhalu inuuhiqmik ikayuutauyut Nunavumiutanik.
Hamaniitugut kiuyaagani apiqutigiyatit pulaqtuliqinikut ikayuqtiriigutilu atuqtukhanik. Hivuniqhivaalirumaguvit, qaritauyakut titiqijavutit uvuga, [email protected]–mut.
Qanuq ilauliriaqni
Pulaqtuliqinikut manikhaqhiurutiqaqit ihumaviluniit aulaqtiriaqtitaagani? Ilaujut Nunavumi Pulaqtuliqiyini atuqtitijutigilaaqtat aalatqiinik ikayuuhiakhanik manikhaqhiurutit aulaniqatiariagani.
Ilauyunit ikayuuhiat:
- Akikhigiarutit tikmijutikhat Kaniitiakunit, First Air-kunit, Calm Air-kunilu.
- Akituvalaagitut qulaqnaiyautit Mikiyunik Aulapkaiyunit Qulaqnaiyautinut Havaaptiknit
- Akiitumik atiliuqtauniga Nunavumi Pulaqtuliqiyit aulariami upalugaiyautaa qungiakhaqlu qaritauyami
- Atuqniga Niuvaavikni Ikayuutauyunik Havaaptiknit
- Atuqniga takuukhauniqhat piksat qungialuniit Nunavumi Pulaqtuliqiyit makpiraaqaqvianit
- Ayuiqhajutikhat atulaaqtut
- Manikhaqhiurunmut turaaqtitaujutit – nalautitpaktavut ikayuutigiyatit naiviktukhanut pulaqtuukhanulu;
- Huli amihuut!
Nunavumi Pulaqtuliqiyiini ilaujutit nutaaguqtiqtauyariaqaqtut aipagutuaraagat. Malruuyuk ilauyutini atuniituni akiligakhanilu:
- 60-tala manikhaqhiurutiqaqtunik mikitqiyamik 75-tausitalamik aipagutuaraagat manikhaariyauyunik
- 180-tala manikhaqhiurutiqaqtunik agitqiyamik 75-tausitalamit aipagutuaraagat manikhaariyauyunik
Qaritauyamit pigiaqlugu iluingaumayut atiliurut Ilauyunit Ikayuuhiariyauyujnik Qavlunaatut Inuinaqtuluniit titirauhiqaqtunik.